YARATICI DÜŞÜNME EĞİTİMİ – 4

© www.YaraticiDusunme.com - Melik Duyar - 2009 - 2024

 

YARATICI DÜŞÜNME ZEKASI (CQ) NEDİR?

Bu hafta, bugüne kadar bildiğimiz "Zeka - IQ (Intelligence Quotient)" ile son zamanlarda adı çok geçen "Yaratıcı Düşünme Zekası – CQ (Creativity Quotient)" arasındaki ilişkiyi keşfedeceğiz. İsterseniz önce bu konuyla ilgili çok sorulan bazı sorulara bir göz atalım. Bu sorular şöyle sıralanıyor;

• Yaratıcı düşünen insanların aynı zamanda zeka (IQ) seviyeleri de yüksek mi?

• Zeka (IQ) seviyesi yüksek olup da yaratıcı düşünemeyen insanlar var mı?

• Zeka (IQ) seviyesi yüksek olmadığı halde, "Yaratıcı Düşünme Zekası (CQ)" yüksek olan insanlar var mı?

• "Zeka (IQ)" ile "Yaratıcı Düşünme Zekası (CQ)" arasında nasıl bir ilişki var?

• Yaratıcı Düşünme Zekası (CQ) bir testle ölçülebiliyor mu?

• Yaratıcı Düşünme Zekası (CQ) testlerinde ne tip sorular soruluyor?

• İşe alımlarda şirketler adaylara ne tip yaratıcı düşünme soruları soruyorlar?

• ÖSS, KPSS ve ALES gibi sınavlarda yaratıcı düşünmeyi ölçen sorular var mı?

Bu hafta yukarıda sıralanan soruların tümünün cevabını öğrenmiş olacağımız gibi, yaratıcı düşünme zekamızın gelişmesinin bize ne faydalar sağlayacağını da keşfetmiş olacağız.

Ancak, önce yaratıcı düşünme zekası denen şeyin ölçülmesine neden ihtiyaç duyulduğunun sebepleri üzerinde duracağız.

YARATICI DÜŞÜNME ZEKASI (CQ) NEDEN ÖLÇÜLÜYOR?

Günümüzde teknoloji, internet, iletişim gelişiyor, herşey hızla değişiyor ve rekabet her gün daha da keskinleşiyor. Bu hızlı değişim şirketlerin ve kurumların yaşamlarını da zorlaştırıyor.

Eskiden üretim girdileri;

1-) Kapital,

2-) İş Gücü,

3-) Toprak

şeklinde sıralanıyordu. Ayrıca şirketlerin yaşamlarını devam ettirebilmeleri için;

1-) En ucuza üretmeleri,

2-) En kaliteli üretmeleri

yeterli oluyordu. Şimdilerde ise en kaliteliyi en ucuza üreterek satmak işi çözemiyor. Bunların yanında ürünlerin yaratıcı ve farklı olması da gerekiyor.

Bu durumu gören şirketler üretim girdilerinin içinde artık önemli bir DÖRDÜNCÜ girdinin olduğunun farkına varıyorlar. İnovasyon çağında geçerli olan üretim girdilerini artık şu şekilde sıralamak mümkün;

Milenyum çağının üretim girdileri:

1-) Kapital,

2-) İŞ GÜCÜ,

3-) Toprak

4-) YARATICI DÜŞÜNME.

Bu arada iki nolu maddedeki "İŞ GÜCÜ" konusunda da önemli değişmeler var. Eski yıllarda dünyanın en zengin insanları fabrikatörler ve araba üreticileri iken, son yıllarda üst sıralarda bilgisayar teknolojileri şirketlerinin sahipleri yer alıyor. Yani "İŞ GÜCÜ"nün yerini "BEYİN GÜCÜ" alıyor. Özet olarak inovasyon çağının üretim girdilerini yeniden tarif etmek gerekiyor;

İnovasyon çağının üretim girdileri:

1-) Kapital,

2-) BEYİN GÜCÜ,

3-) Toprak

4-) YARATICI DÜŞÜNME.

İnovasyon çağında ayrıca üretim girdileri olarak "kapital" ve "toprak" da giderek önemlerini kaybediyorlar.

GOOGLE gibi bir şirketin çok kısa bir sürede dünya devi olması örneğini düşünün. Bunun oluşmasında hangi girdilerin daha ağır bastığını görmek hiç de zor değil. Bu girdiler "BEYİN GÜCÜ" ve "YARATICI DÜŞÜNME"dir.

Bu değişimin sonucu olarak şirketler eleman alımında mesleki bilgi ve IQ gibi özelliklerin yanında işe alacakları kişilerin "YARATICI DÜŞÜNEN" elemanlar olmasını da istiyorlar. Veee artık, işe alma testlerinin arasında "YARATICI DÜŞÜNME TEST" soruları da artarak yerini alıyor. Ve bu değişime paralel olarak sınavlar da giderek zorlaşıyor.

Peki, sadece işe alımlarda sorulan yaratıcı düşünme test soruları mı artıyor. Tabi ki hayır. Yaratıcı düşünme soruları farklı şekillerde artık ÖSS, KPSS ve ALES gibi sınavlarda da karşımıza çıkıyor.

BU HAFTA KEŞFEDECEĞİMİZ ÖNEMLİ HUSUSLAR

Bu haftayı "Yaratıcı Düşünme Testleri" konusuna ayırdık. Amacımız şu tip soruların cevabını keşfetmek;

• Dünyada en çok kabul gören "TORRANCE Yaratıcı Düşünme Testi" nedir? Bu testlerde neler soruluyor?

• Şirketlerin işe alımlarda "Torrance" testinin haricinde kullandıkları başka testler var mı? Bu testlerde neler soruluyor?

• ÖSS, KPSS ve ALES gibi sınavlarda ne tür yaratıcı düşünme problemleri soruluyor?

• Zeka Test Puanları (IQ) ile Yaratıcı Düşünme Test Puanları (CQ) arasında bir ilişki var mı?

• Yaratıcı Düşünme yeteneğimizi geliştirmek mümkün mü? Yaratıcı Düşünme yeteneğimizi geliştirmek bize ne avantajlar sağlar?

TORRANCE YARATICI DÜŞÜNME TESTİ

"Torrance" tüm dünyada en çok kabul görmüş yaratıcı düşünme testidir. Bilimsel araştırmalarda yaratıcılığın ölçülmesinde kullanılan en önemli test olduğunu rahatlıkla söyleyebiliriz. Bu anlamda seçtiği elemanların yaratıcı düşünme becerilerinin de iyi olmasını isteyen kurumlar eleman alımlarında bu testi kullanmaktadır.

Torrance yaratıcı düşünme testinde temel olarak 3 bölüm halinde sorular sorulmaktadır. Bu bölümler;

1-) Resimlerle Yaratıcı Düşünme Soruları : Bu bölüm resimlere dayanan düşünme aktivitelerinden oluşmakta olup, kişinin düşünme tarzlarındaki "akıcılık", "özgünlük", "kategori", "detaylandırma", "başlıkların soyutluğu" ve "ön kapalılığa karşı direnç" ölçülmektedir.

2-) Şekilsel Yaratıcı Düşünme Soruları : Bu bölümde soyut resimler verilmekte ve test edilen kişiden bu soyut resmin ne veya neler olabileceğinin ifade edilmesi istenmektedir.

Örnek Soru : Aşağıdaki resimde görülen şey ne olabilir?

3-) Sözel Yaratıcı Düşünme Soruları : Test edilen kişiye bir durum veya ürün verilmekte ve bu durumu veya ürünü iyileştirmesi istenmektedir. Bu bölümde sorular bazen "farzet" şeklinde bir durum da olabilmektedir.

Torrance yaratıcı düşünme testleri soruları, cevapları ve değerlendirme kriterleri konusunda daha detaylı bilgi almak için aşağıdaki sunuyu adım adım izleyiniz.

Yukarıdaki sunuda izlediğiniz gibi "Torrance Yaratıcı Düşünme Testleri" kişinin ıraksak (farklı) düşünme becerilerini ölçmektedir.

"Torrance" testi gibi çok kapsamlı olmasa da, ıraksak düşünmeyi ölçmeyi hedefleyen iki test daha vardır. Bazı kurumlar bu testlerden de soru sormayı tercih ettikleri için aşağıda onlarla ilgili örnnekler de verilmiştir;

WALLAS VE KOGAN YARATICILIK TESTİ

Bu testte kişiden verilen bir parçanın kullanıldığı veya verilen parçayı kapsayan mümkün olduğu kadar çok şeyi yazması istenir. Bu parça bir "teker", "yuvarlak nesneler" veya "gürültü" gibi şeyler olabilir. Puanlama "Torrance" testteki gibi "akıcılık", "özgünlük", "kategori" ve "detaylandırma" gibi kriterlere göre verilmektedir.

ÖRNEK SORU : Tekerleği olan mümkün olduğu kadar çok şey yazınız.

GUİLFORD ALTERNATİF KULLANIMLAR TESTİ

Bu testte kişiden verilen bir nesne veya eşya için mümkün olduğu kadar çok alternatif kullanım alanları yazması istenir. Bu nesne bir "tuğla", bir "ataç", bir "gazete" gibi herşey olabilir.

ÖRNEK SORU : Bir "tuğla" için düşünebildiğiniz çok sayıda kullanım alanı yazınız.

KALIPLARIN DIŞINA ÇIKMAYI ÖLÇEN TESTLER

Yaratıcı düşünmek için düşünme kalıplarının dışına çıkarak sade düşünebilmek de önemlidir. Ancak bu yetenek ıraksak (farklı) düşünme testleriyle kısmen ölçülebilmekte, kısmen ölçülememektedir. Kişinin kalıplardan çıkarak düşünebilme becerilerinin ölçülebilmesi kısmen yakınsak düşünme becerilerinin de ölçülmesini gerektirmektedir. Bu tip yakınsak test soruları "matematiksel", "sözel" ve "şekilsel" olmak üzere üç farklı kategoride sorulmaktadır. Kurumlar genel olarak işe alımlarda yakınsak düşünme test soruları da sormaktadırlar. ÖSS, KPSS ve ALES gibi sınavlarda sorulan yaratıcı düşünme soruları bu bölümün "matematiksel" soruları kapsamdadır.

KALIPLARIN DIŞINA ÇIKMAYI ÖLÇEN MATEMATİKSEL SORU ÖRNEĞİ

ÖRNEK SORU : A ve B şehirlerinin arası 300 km.dir. A şehrinden B şehrine doğru giden tren saatte ortalama 20 km. hızla gitmektedir. B şehrinden A şehrine doğru giden bir kuş da saatte ortalama 80 km. hızla uçmaktadır. Kuş trenle karşılaştığında geri dönüp B şehrine doğru uçmaktdır. Tabi tren bu sürede durmadan B şehrine doğru yoluna devam etmektedir. Kuş B şehrine ulaştığında tekrar A şehrine doğru uçmaktadır. Kuş trenle tekrar karşılaştığında geri B şehrine uçmakta, B şehrine ulaştığında tekrar A şehrine doğru uçmakta ve trenle her karşılaştığında aynı döngülü uçuşu yapmaktadır. Kuşun her karşılaşmasını ve geri dönmesini göz önüne alarak toplam ne kadar yol katettiğini bulunuz.

Lütfen hesaplamanızı yapmadan aşağıdaki "CEVAP" butonuna tıklamayınız.

CEVAP

KALIPLARIN DIŞINA ÇIKMAYI ÖLÇEN SÖZEL SORU ÖRNEĞİ

ÖRNEK SORU : Mary'nin babasının beş tane kızı vardır. Adam kızlarına isim verirken belli bir sistematik kural takip etmiştir. Kızlarına verdiği isimlerden dört tanesi aşağıda verilmiştir. Sizden beşinci kızın isminin ne olduğunu yazmanız istenmektedir.

NOT : Kızlara verilen isimlerdeki sistematik kurala dikkat ediniz.

BEŞİNCİ KIZIN ADINI YAZINIZ : ...........................

Lütfen cevabınızı bir kâğıda yazmadan aşağıdaki "CEVAP" butonuna tıklamayınız.

CEVAP

KALIPLARIN DIŞINA ÇIKMAYI ÖLÇEN ŞEKİLSEL SORU ÖRNEĞİ

Aşağıda verilen noktaları kaleminizi hiç kaldırmadan dört adet düz çizgi ile birleştiriniz.

Lütfen cevabınızı bir kâğıt üzerinde çizmeden aşağıdaki "CEVAP" butonuna tıklamayınız.

CEVAP

ZEKA (IQ) İLE YARATICI DÜŞÜNME ZEKASI (CQ)
ARASINDA BİR İLİŞKİ VAR MI?

"Zeka Testi (IQ)" puanlarıyla "Yaratıcı Düşünme (CQ)" puanları arasındaki ilişki yaklaşık 40 yıldır bilim adamlarının çeşitli araştırmalarına konu olmuştur. Bunların en önemlileri olarak Torrance (1959, 1960, 1962), Getzels (1962), Lucht (1963), Yamamoto (1964), Jacobson (1966), Wilson (1968), Parker (1979), Runco (1986), Kim (2005), Preckel (2006) ve Ananda Kumar (2007) tarafından yapılan araştırmaları sayabiliriz. Bu bilimsel çalışmaların çoğunu makro anlamda aynı sonuçları elde eden farklı kişi, bölge, okul ve kültürlerde denenen araştırmalar olarak özetleyebiliriz.

Bugün beyninizi bilimsel ifadelerle karıştırmak yerine, önce çok sade ve basit bir dille zeka (iq) ile yaratıcı düşünme zekası (cq) arasındaki ilişkiyi açıklayıp, sonra da kısaca yaratıcı düşünme zekamızı geliştirmenin ne işimize yarayacağına değineceğim. Konuyu daha detaylı incelemek isteyenler için bu makaleyi yazmadan önce okuduğum bilimsel çalışmaların dökümünü de en altta liste olarak veriyorum.

Zeka (IQ) seviyesi genel olarak akademik başarı seviyesi ile bir paralellik göstermektedir. Bu anlamda araştırmalar daha çok;

1-) Zeka (iq) seviyesi ile yaratıcı düşünme zekası (cq) arasında bir paralellik var mıdır?

2-) Yaratıcı düşünme zekası (cq) ile akademik başarı arasında ne tür bir ilişki vardır?

gibi soruların cevaplarını bulmaya yoğunlaşmışlardır. Bu anlamda yukarıda sıraladığım araştırma sonuçlarından sadece iki tanesinin bulgularını size açıklayacığım.

Bu bilimsel araştırma sonuçlarını destekleyen daha birçok çalışma vardır. Ancak kültürel veya okul müfredat program farklılıkları bilimsel çalışma sonuçlarında da farklılık yaratabilir mi diye düşünenler için, Ananda Kumar Palaniappan tarafından yapılan çalışmayı zikretmeye ihtiyaç vardır. Ananda Kumar Malezya'da 497 ortaokul öğrencisini Yomamato gibi gruplara ayırmış ve aynı sonuçlara ulaşmıştır.

Bu arada yapılan araştırmalar, zeka (iq) seviyesi arttıkça yaratıcı düşünme zekasının (cq) da arttığını, ancak iq=120 puanın üzerinde ise bu artışın garanti olmadığını göstermektedir.

YARATICI DÜŞÜNME ZEKASININ (CQ) GELİŞTİRİLMESİ
&
AKADEMİK BAŞARI

Yukarıdaki bölümden yaratıcı düşünme zekası (cq) yüksek olup da nispeten daha düşük zekaya (iq) sahip öğrencilerin, yüksek zekalı öğrenciler gibi başarılı olabileceğini gördük. Yani yüksek yaratıcı düşünme (cq) zekasının düşük zeka (iq) seviyesini telafi ettiğini artık biliyoruz. Bu durumda kendimize şu soruyu sormalıyız;

Zeka (iq) seviyesi normal olan öğrencilerin eğitimle yaratıcı düşünme zekalarını (cq) geliştirerek, onların da yüksek zekalı (iq) öğrenciler gibi çok başarılı olmalarını sağlayabilir miyiz?

Eğer bu mümkünse, o zaman okul müfredatlarında yaratıcı düşünmeyi geliştiren eğitim programlarına ihtiyaç var diyebiliriz. Okul müfredatlarında yoksa bile, bireysel olarak kendimizin ve çocuklarımızın yaratıcı düşünme zekalarını geliştiren eğitimlere önem vermeliyiz.

Tam bu bölümde Concetta G. Hicks'in New York'da ikokul dördüncü sınıf öğrencileri üzerinde yaptığı araştırma sonuçlarının çok ümit verici olduğunu vurgulamakta fayda var.

Concetta yaptığı çalışmada, sınıf faaliyetleri kullanılarak ilkokul öğrencilerinin "akıcılık", "orijinallik" ve "kategori" kullanma gibi yaratıcı düşünme becerilerinin geliştirilip, geliştirilemeyeceğini test etmiştir.

Uygulanan yaratıcı düşünme eğitiminin etkisi faaliyetler öncesi ve sonrası yapılan testlerle değerlendirilmiştir. Yapılan değerlendirmede öğrencilerin yaratıcı düşünme becerilerinin gelişmesi ile hem zeka, hem de okuma becerilerinin yükselmesi arasında bir korelasyonun olduğu tespit edilmiştir.

Özet olarak bu çalışmada sınıf faaliyetleriyle öğrencilerin yaratıcı düşünme becerilerinin geliştirilebileceği ortaya çıkmıştır. Yaratıcı düşünme zekasının (cq) gelişmesinin kısmen düşük olan zeka (iq) seviyesinin telafisi demek olduğunu da hatırlarsak, yaratıcı düşünme eğitimleri ile normal zekalı (iq) çocukların akademik başarılarının yüksek zekalı (iq) çocuklarla aynı seviyeye getirebileceğimiz hususunu bize hatırlatmaktadır. Şüphesiz bu tip eğitimler yüksek zeka (iq) düşük yaratıcı düşünme (cq) kategorisinde olan çocuklarda da özellikle gelecekteki iş yaşantılarında daha başarılı olmalarını sağlayacak izler bırakacaktır.

Evet, bu haftalık bu kadar yeter. Sıra geldi haftanın düşünme sorusuna;

Evet, bu hafta da veda etmenin sırası geldi. Bir sonraki hafta yaratıcı düşünme ve inovasyonla ilgili yeni konularda görüşmek üzere hepinize başarılı, mutlu ve sağlık dolu bir hafta diliyorum.

Başarı dileklerimle...

Melik Duyar
Dünya Hafıza Şampiyonu
Dünya Hafıza ve Hızlı Okuma Olimpiyatları Başkanı
© 2009 – 2024 Melik Duyar – Mega Hafıza Ltd. (Tüm Hakları Saklıdır)

---

Kaynaklar

• Palaniappan, Ananda Kumar (2007). Academic Achievement of Groups Formed Based on Creativity and Intelligence. Linköping University Electronic Conference Preceedings, Issiue 21, Article 20, 145-151.

• Preckel, F., Holling, H. & Wiese, M. (2006). Relationship of intelligence and creativity in gifted and non-gifted students: An investigation of threshold theory. Personality and Individual Differences, 40(1), 159-170.

• Kim, K, H. (2005). Can Only Intelligent People Be Creative? A Meta-Analysis. Journal of Secondary Gifted Education, 16(2-3), 57-66.

• Cramond, B., Matthews-Morgan, J., Bandalos, D., & Zuo, L. (2005). A report on the 40-year follow-up of the Torrance Tests of Creative Thinking: Alive and well in the new millennium. Gifted Child Quarterly, 49, 283-291.

• Runco, M. A. & Albert, R. S. (1986). The threshold theory regarding creativity and intelligence: An empirical test with gifted and nongifted children. Creative Child and Adult Quarterly, 11(4), 212-18.

• Hicks, Concetta G. (1980). The development of creative thinking and its relationship to IQ and reading achievement. Literacy Research and Instruction, 20(1), 44 – 52.

• Parker, J. P. (1979). The predictive validity of creativity and intelligence tests administered at age five. Dissertation Abstract International, 39A, 345.

• Wilson, M. P. (1968). The relationship of sense of humor to Creativity, Intelligence and Achievement. Unpublished Ph.D. Dissertation, University of Southern California.

• Jacobson, M. A. (1966). The relationship of creative thinking ability, intelligence and school performance. Dissertation Abstract International, 27A, 7157.

• Yamamoto, K. (1964b). A further analysis of the role of creative thinking in High-School Achievement. The Journal of Psychology, 58, 277-283.

• Yamamoto, K. (1964a). Role of Creative Thinking and Intelligence in High School chievement. Psychological Reports, 14, 783-789.

• Lucht, W. E. (1963). Creativity: A Study of Relationships. Dissertation Abstract International, 24A, 4085.

• Getzels, J. W. & Jackson, P. J. (1962). Creativity and Intelligence: Explorations with Gifted Students. New York: John Wiley and Sons, Inc.

• Torrance, E. P. (1962). Guiding creative talent. Englewood Cliffs, NJ: Prentice Hall.

• Torrance, E. P. (1960). Educational Achievement of the Highly Intelligent and the Highly Creative: Eight Partial Replications of the Getzels-Jackson Study. Minneapolis: Bur. Edu. Res., Univ. Minnesota.

• Torrance, E. P. (1959). Explorations in Creative Thinking in the Early School Year: VI. Highly Intelligent and Highly Creative Children in a Laboratory School. Minneapolis: Bur. Edu. Res. University of Minnesota.

ÜCRETSİZ YARATICI DÜŞÜNME KURSUNU ARKADAŞINA GÖNDER